Anni parte florida, celo puriore,
picto terre gremio vario colore,
dum fugaret sidera nuntius Aurore,
liquit somnus oculos Phyllidis et Flore. |
4 |
| |
Placuit virginibus ire spatiatum,
nam soporem reicit pectus sauciatum;
equis ergo passibus exeunt in pratum,
ut et locus faciat ludum esse gratum. |
8 |
| |
Eunt ambe virgines et ambe regine,
Phyllis coma libera, Flore compto crine.
non sunt forme virginum, sed forme divine,
et respondent facies luci matutine. |
12 |
| |
Nec stirpe nec facie nec ornatu viles
et annos et animos habent iuveniles;
sed sunt parum impares et parum hostiles,
nam huic placet clericus et huic placet miles. |
16 |
| |
Non eis distantia corporis aut oris,
omnia communia sunt intus et foris,
sunt unius habitus et unius moris;
sola differentia modus est amoris. |
20 |
| |
Susurrabat modicum ventus tempestivus,
locus erat viridi gramine festivus,
et in ipso gramine defluebat rivus
vivus atque garrulo murmure lascivus. |
24 |
| |
Ad augmentum decoris et caloris minus
fuit secus rivulum spatiosa pinus,
venustata folio, late pandens sinus,
nec intrare poterat calor peregrinus. |
28 |
| |
Consedere virgines; herba sedem dedit.
Phyllis iuxta rivulum, Flora longe sedit.
et dum sedet utraque, dum in sese redit,
amor corda vulnerat et utramque ledit. |
32 |
| |
Amor est interius latens et occultus
et corde certissimos elicit singultus;
pallor genas inficit, alternantur vultus,
sed in verecundia furor est sepultus. |
36 |
| |
Phyllis in suspirio Floram deprehendit,
et hanc de consimili Flora reprehendit;
altera sic alteri mutuo rependit;
tandem morbum detegit et vulnus ostendit. |
40 |
| |
Ille sermo mutuus multum habet more,
et est quidem series tota de amore;
amor est in animis, amor est in ore.
tandem Phyllis incipit et arridet Flore. |
44 |
| |
«Miles,» inquit, «inclite, mea cura, Paris!
ubi modo militas et ubi moraris?
o vita militie, vita singularis,
sola digna gaudio Dionei laris!» |
48 |
| |
Dum puella militern recolit amicum,
Flora ridens oculos iacit in obliquum
et in risu loquitur verbum inimicum:
«Amas,» inquit, «poteras dicere: mendicum. |
52 |
| |
Sed quid Alcibiades facit, mea cura,
res creata dignior omni creatura,
quem beavit omnibus gratiis Natura?
o sola felicia clericorum iura!» |
56 |
| |
Floram Phyllis arguit de sermone duro
et sermone loquitur Floram commoturo;
nam «Ecce virgunculam» inquit «corde puro,
cuius pectus nobile servit Epicuro! |
60 |
| |
Surge, surge, misera, de furore fedo!
solum esse clericum Epicurum credo;
nichil elegantie clerico concedo,
cuius implet latera moles et pinguedo. |
64 |
| |
A castris Cupidinis cor habet remotum,
qui somnum desiderat et cibum et potum.
o puella nobilis, omnibus est notum,
quod est longe militis ab hoc voto votum. |
68 |
| |
Solis necessariis miles est contentus,
sommo, cibo, potui non vivit intentus;
amor illi prohibet, ne sit somnolentus,
cibus, potus militis amor et iuventus. |
72 |
| |
Quis amicos copulet nostros loro pari?
lex, natura sineret illos copulari?
meus novit ludere, tuus epulari;
meo semper proprium dare, tuo dari.» |
76 |
| |
Haurit Flora sanguinem vultu verecundo
et apparet pulchrior in risu secundo,
et tandem eloquio reserat facundo,
quod corde conceperat artibus fecundo. |
80 |
| |
«Satis,» inquit, «libere, Phyllis, es locuta,
multum es eloquio velox et acuta,
sed non efficaciter verum prosecuta,
ut per te prevaleat lilio cicuta. |
84 |
| |
Dixisti de clerico, quod indulget sibi,
servum sommi nominas et potus et cibi.
sic solet ab invido probitas describi;
ecce, parum patere, respondebo tibi. |
88 |
| |
Tot et tanta, fateor, sunt amici mei,
quod numquarn incogitat aliene rei.
celle mellis, olei, Cereris, Lyei,
aurum, gemme, pocula famulantur ei. |
92 |
| |
In tam dulci copia vite clericalis,
quod non potest aliqua pingi voce talis,
volat et duplicibus Amor plaudit alis,
Amor indeficiens, Amor immortalis. |
96 |
| |
Sentit tela Veneris et Amoris ictus,
non est tamen clericus macer aut afflictus,
quippe nulla gaudii parte derelictus;
cui respondet animus domine non fictus. |
100 |
| |
Macer est et pallidus tuus preelectus,
pauper et vix pallio sine pelle tectus,
non sunt artus validi nec robustum pectus;
nam cum causa deficit, deest et effectus. |
104 |
| |
Turpis est pauperies imminens amanti,
quid prestare poterit miles postulanti?
sed dat multa clericus et ex abundanti;
tante sunt divitie reditusque tanti.» |
108 |
| |
Flore Phyllis obicit: «Multum es perita
in utrisque studiis et utraque vita,
satis probabiliter et pulchre mentita;
sede hec altercatio non quiescet ita. |
112 |
| |
Cum orbem letificat hora lucis feste,
tunc apparet clericus satis inhoneste,
in tonsura capitis et in atra veste
portans testimonium voluptatis meste. |
116 |
| |
Non est ullus adeo fatuus aut cecus,
cui non appareat militare decus.
tuut est in otio quasi brutum pecus;
meum terit galea, meum portat equus |
120 |
| |
Meus armis dissipat inimicas sedes,
et si forte prelium solus init pedes,
dum tenet Bucephalam suus Ganymedes,
ille me commemorat inter ipsas cedes. |
124 |
| |
Redit fusis hostibus et pugna confecta
et me sepe respicit galea reiecta
ex his et ex aliis ratione recta
est vita militie michi preelecta.» |
128 |
| |
Novit iram Phyllidis et pectus anhelum
et remittit multiplex illi Flora telum.
«Frustra», dixit, «loqueris os ponens in celum,
et per acum niteris figere camelum. |
132 |
| |
Mel pro felle deseris et pro falso verum,
que probas militiam reprobando clerum.
facit amor militem strenuum et ferum?
non! immo pauperie et defectus rerum. |
136 |
| |
Pulchra Phyllis, utinam sapienter ames
nec veris sententiis amplius reclames!
tuum domat militem et sitis et fames,
quibus mortis petitur et inferni trames. |
140 |
| |
Multum est calamitas militis attrita,
sors illium dura est et in arto sita,
cuius est in pendulo dubioque vita,
ut habere valeat vite requisita. |
144 |
| |
Non dicas opprobrium, si cognoscas morem,
vestem nigram clerici, comam breviorem:
habet ista clericus ad summum honorem,
ut sese significet omnibus maiorem. |
148 |
| |
Universa clerico constat esse prona,
et signum Imperii portat in corona.
imperat militibus et largitur dona:
famulante maior est imperans persona. |
152 |
| |
Otiosum clericum semper esse iuras:
viles spernit operas, fateor, et duras;
sed cum eius animus evolat ad curas,
celi vias dividit et rerum naturas. |
156 |
| |
Meus est in purpuia, tuus in lorica;
tuus est in prelio, meus in lectica,
ubi gesta principum relegit antiqua,
scribit, querit, cogitat totum de amica. |
160 |
| |
Quid Dione valeat et amoris deus,
primus novit clericus et instruxit meus;
factus est per clericum miles Cythereus.
his est et huiusmodi tuus sermo reus.» |
164 |
| |
Liquit Flora pariter vocem et certamen
et sibi Cupidinis exigit examen.
Phyllis primum obstrepit, acquiescit tamen,
et probato iudice redeunt per gramen. |
168 |
| |
Totum in Cupidine certamen est situm;
suum dicunt iudicem venim et peritum,
quia vite noverit utriusque ritum;
et iam sese preparant, ut eant auditum. |
172 |
| |
Pari forma virgines et pari pudore,
pari voto militant et pari colore:
Phyllis veste candida, Flora bicolore;
mulus vector Phyllidis erat, equus Flore. |
176 |
| |
Mulus quidem Phyllidis mulus erat unus,
quem creavit, aluit, domuit Neptunus.
hunc post apri rabiem, post Adonis funus
misit pro solacio Cytheree munus, |
180 |
| |
Pulchre matri Phyllidis et probe regine
illum tandem prebuit Venus Hiberine,
eo quod indulserat opere divine;
ecce Phyllis possidet illum leto fine. |
184 |
| |
Faciebat nimium virginis persone:
pulcher erat, habilis et stature bone,
qualem esse decuit, quem a regione
tarn longinqua miserat Nereus Dione. |
188 |
| |
Qui de superpositis et de freno querunt,
quod totum argenteum dentes muli terunt,
sciant, quod hec omnia talia fuerunt,
qualia Neptunium munus decuerunt. |
192 |
| |
Non decore caruit illa Phyllis hora,
sed multum apparuit dives et decora;
et non minus habuit utriusque Flora,
nam equi predivitis freno domat ora. |
196 |
| |
Equus ille, domitus Pegaseis loris,
multum puIchritudinis habet et valoris,
pictus artificio varii coloris;
nam mixtus nigredini color est oloris. |
200 |
| |
Forme fuit habilis, etatis primeve,
et respexit paululum tumide, non seve;
cervix fuit ardua, coma sparsa leve,
auris parva, prominens pectus, caput breve. |
204 |
| |
Dorso pando iacuit virgini sessure
spina, que non senserat aliquid pressure.
pede cavo, tibia recta, largo crure,
totum fuit sonipes studium Nature. |
208 |
| |
Equo superposita faciebat sella;
ebur enim medium clausit auri cella,
et, cum essent quattuor selle capitella.
venustavit singulum gemma quasi stella. |
212 |
| |
Multa de preteritis rebus et ignotis
erant mirabilibus ibi sculpta notis;
nuptie Mercurii superis admotis,
fedus, matrimonium, plenitudo dotis. |
216 |
| |
Nullus ibi locus est vacuus aut planus;
habet plus, quam capiat animus humanus.
solus illa sculpserat, que spectans Vulcanus
vix hoc suas credidit potuisse manus. |
220 |
| |
Pretermisso clipeo Mulciber Achillis
laboravit phaleras et indulsit illis;
ferraturam pedibus et frenum maxillis
et habenas addidit de sponse capillis. |
224 |
| |
Sellam texit purpura subinsuta bysso,
quam Minerva, reliquo studio dimisso,
acantho texuerat et flore narcisso
et per tenas margine fimbriavit scisso. |
228 |
| |
Volant equis pariter due domicelle;
vultus verecundi sunt et gene tenelle.
sic emergunt lilia, sic rose novelle,
sic decurrunt pariter due celo stelle. |
232 |
| |
Ad Amoris destinant ire paradisum.
dulcis ira commovet utriusque visum;
Phyllis Flore, Phyllidi Flora movet risum.
fert Phyllis accipitrem manu, Flora nisum. |
236 |
| |
Parvo tractu temporis nemus est inventum.
ad ingressum nemoris murmurat fluentum,
ventus inde redolet myrrham et pigmentum,
audiuntur tympana cithareque centum. |
240 |
| |
Quicquid potest hominum comprehendi mente,
totum ibi virgines audiunt repente:
vocum differentie sunt illic invente,
sonat diatessaron, sonat diapente. |
244 |
| |
Sonant et mirabili plaudunt harmonia
tympanum, psalterium, lyra, symphonia,
sonant ibi phiale voce valde pia,
et buxus multiplici cantum prodit via. |
248 |
| |
Sonant omnes avium lingue voce plena:
vox auditur merule dulcis et amena,
corydalus, graculus atque philomena,
que non cessat conqueri de transacta pena. |
252 |
| |
Instrumento musico, vocibus canoris,
tunc diversi specie contemplata floris,
tunc odoris gratia redundante foris
coniectatur teneri thalamus Amoris. |
256 |
| |
Virgines introeunt modico timore
et eundo propius crescunt in amore.
sonat queque volucrum proprio rumore,
accenduntur animi vario clamore. |
260 |
| |
Immortalis fieret ibi manens homo.
arbor ibi quelibet suo gaudet pomo,
vie myrrha, cinnamo flagrant et amomo;
coniectari poterat dominus ex domo. |
264 |
| |
Vident choros iuvenum et domicellarum,
singulorum corpora corpora stellarum.
capiuntur subito corda puellarum
in tanto miraculo rerum novellarum. |
268 |
| |
Sistunt equos pariter et descendunt, pene
oblite propositi sono cantilene.
sed auditur iterum cantus philomene,
et statim virginee recalescunt vene. |
272 |
| |
Circa silve medium locus est occultus,
ubi viget maxime suus deo cultus:
Fauni, Nymphe, Satyri, comitatus multus
tympanizant, concinunt ante dei vultus. |
276 |
| |
Portant vina manibus et coronas florum;
Bacchus Nymphas instruit et choros Faunorum.
servant pedum ordinem et instrumentorum;
sed Silenus titubat nec psallit in chorum. |
280 |
| |
Somno vergit senior asino prevectus
et in risus copiam solvit dei pectus.
clamat «Vina!» remanet clamor imperfectus:
viam vocis impedit vinum et senectus. |
284 |
| |
Inter hec aspicitur Cytheree natus:
vultus est sidereus, vertex est pennatus,
arcum leva possidet et sagittas latus;
satis potest conici potens et elatus. |
288 |
| |
Sceptro puer nititur floribus perplexo,
stillat odor nectaris de capillo pexo.
tres assistunt Gratie digito connexo
et amoris calicem tenent genu flexo. |
292 |
| |
Appropinquant virgines et adorant tute
deum venerabili cinctum iuventute;
gloriantur numinis in tanta virtute.
quas deus considerans prevenit salute. |
296 |
| |
Causam vie postulat; aperitur causa,
et laudatur utraque tantum pondus ausa.
ad utramque loquitur: «Modo parum pausa,
donec res iudicio reseretur clausa!» |
300 |
| |
Deus erat; virgines norunt deum esse:
retractari singula non fuit necesse.
equos suos deserunt et quiescunt fesse.
Amor suis imperat, iudicent expresse. |
304 |
| |
Amor habet iudices, Amor habet iura:
sunt Amoris iudices Usus et Natura;
istis tota data est curie censura,
quoniam preterita sciunt et futura. |
308 |
| |
Eunt et iustitie ventilant vigorem,
ventilatum retrahunt curie rigorem:
secundum scientiam et secundum morem
ad amorem clericum dicunt aptiorem. |
312 |
| |
Comprobavit curia dictionem iuris
et teneri voluit etiam futuris.
parum ergo precavent rebus nocituris,
que sequuntur militem et fatentur pluris. |
316 |
