Sit Deo gloria, laus, benedictio! Iohanni pariter, Petro, Laurentio, quos misit Trinitas in hoc naufragio, ne me permitterent uti coniugio. |
4 |
|
Uxorem ducere quondam volueram, ut viam sequerer multorum miseram, decoram virginem, pulcram et teneram quam inter alias solam dilexeram. |
8 |
|
Hinc quidam socii dabant consilium ut cito currerem ad matrimonium; vitam coniugii laudabant nimium, ut in miseriis haberent socium. |
12 |
|
Tam cito nuptias volebam fieri, ut de me misero gauderent miseri; sed per tres angelos, quos missos repperi, me Deus eruit a porta inferi. |
16 |
|
* * * |
|
Volentem igitur uxorem ducere caeperunt angeli me redarguere, et de coniugii loquentes onere, caepit per ordinem et primus dicere: |
44 |
|
«Qui ducit coniugem se nimis onerat, a cuius onere mors sola liberat; vir servit coniugi, et uxor imperat, et servus factus est, qui liber fuerat. |
48 |
|
Semper laboribus labores cumulat, et labor advenit et labor pullulat; ipse est asinus, quem uxor stimulat, ut pascat filios, quos ipsa baiulat. |
52 |
|
Est et coniugium longa miseria, dolor continuus post puerperia; experti coniuges horrent coniugia, qui crucem baiulant, sed in angaria. |
56 |
|
Semper se mulier infirmam asserit et vomit nauseam, postquam conceperit; at vir laboribus se multis atterit et tunc incipiet, cum consummaverit. |
60 |
|
Cum res coniugibus succedunt prospere, uxores asserunt se totum facere; si fiant pauperes, volunt arguere, quod propter coniuges sunt ipsae miserae. |
64 |
|
Marito plurima sunt necessaria, pro se, pro coniuge ac pro familia; et non legitime tractans negocia mercando cogitur uti fallacia. |
68 |
|
* * * |
|
Vir lassus dormiens labores sompniat; sic se continue labore cruciat, ut pascat coniugem, quam numquam satiat. Golias igitur uxorem fugiat». |
80 |
|
Hinc sapientia datur Laurentio; nam laurus viridis cum pleno folio viret in hieme sicut in iunio; hic sequens loquitur sic de coniugio: |
84 |
|
«Est stulta mulier semper et varia, et multa rapitur per desideria; si vir non dederit sufficientia, se totam polluit per adulteria. |
88 |
|
Ut vestes habeat, quaerit adulterum, et ut refrigeret ardorem viscerum; tota succenditur amore munerum spernitque misera maritum miserum. |
92 |
|
Cito substantia mariti praeterit, postquam adulterum uxor dilexerit: quicquid laboribus vir acquisierit, hoc dat adultero, maritum deserit. |
96 |
|
Petit licentiam uxor nefaria, ut vadat peregre per monasteria, et tecta subiens prostibularia, plus illa celebrat quam sanctuaria. |
100 |
|
Uxor adultera dimisso gremio vix potest argui de adulterio: ut navis transiens maris in medio, non comprehenditur ullo vestigio. |
104 |
|
Qui ducit coniugem, rancorem induit: pascit adulteram, qui se prostituit; partum alterius haeredem statuit, et nutrit filium, quem alter genuit. |
108 |
|
Hic dolor maximus est et obprobrium susceptus filius per adulterium; quem uxor propria scit esse spurium, maritus fatuus appellat filium. |
112 |
|
* * * |
|
Haec est iniquitas omnis adulterae, quae virum proprium vellet non vivere; ut det adultero, non cessat rapere. Desistat igitur Golias nubere». |
120 |
|
Iohannes sequitur, in quo est gratia, afflatus spiritu maiori copia; hic sicut aquila videt subtilia et ita disputat super coniugia: |
124 |
|
«Vere coniugium est summa servitus, duplex angustia carnis et spiritus; sic homo trahitur sicut bos venditus, ut sit perpetuo labori subditus. |
128 |
|
Qui ducit coniugem ad iugum ducitur et poenas nesciens ad poenam nascitur; uxorem capiens plus ipse capitur, nam semper serviens servus efficitur. |
132 |
|
Nam omnis mulier est irascibilis, fallax et invida et nunquam humilis; maritus factus est asello similis, qui est ad onera semper passibilis. |
136 |
|
In adiutorio facta est foemina, ut salvet generis humani semina; in cunctis aliis est viro sarcina, et semper domini vult esse domina. |
140 |
|
Bonarum coniugum est summa raritas, de millenario vix erit unitas: est viri melior quaedam iniquitas, quam benefaciens uxoris aequitas. |
144 |
|
* * * |
|
Omnem suscipiet virago masculum omnemque subdita vincit testiculum. Quis potest coniugis implere vasculum? Nam una mulier fatigat populum. |
152 |
|
* * * |
|
Iccirco plurimae fiunt adulterae; taedet quam plurimas maritas vivere: cum nullus feminae possit sufficere, dico quod nemini expedit nubere. |
164 |
|
Est lingua gladius in ore feminae, qua vir percutitur tamquam a fulmine; per hanc hilaritas fugit ab homine, domus subvertitur australi turbine. |
168 |
|
* * * |
|
Fumus et mulier et stillicidia expellunt hominem a domo propria; vir blande loquitur, dat verba mollia, illa multiplicat lites et iurgia. |
176 |
|
Voluntas coniugis semper perficitur; sin autem litigat, flet et irascitur: vir autem patiens clamore vincitur, et cedens coniugi domum egreditur. |
180 |
|
Serpentis capite nihil astutius et nequam coniuge nihil est nequius; nam cum leonibus morarer potius quam nequam coniugi fuissem socius. |
184 |
|
* * * |
|
Quid dicam breviter esse coniugium? Certe vel tartara vel purgatorium. Non est in tartara quies aut otium nec dolor coniugis habet remedium. |
200 |
|
Ingressus tartari sunt viro nuptiae; est ibi mulier in loco furiae, nati qui devorant sicut et bestiae; poenae difficiles et multifariae. |
204 |
|
Quis potest coniugis ferre molestias, labores varios et contumelias? Labor et taedium restant post nuptias; uxorem igitur, Golia, fugias». |
208 |
|
Post haec, angelico finito nuncio, tactis epistoiis et euvangelio, ipsis trahentibus me de incendio, respondi breviter: «Vobis consentio». |
212 |
|
|
|
Nota:
Pietro di Corbeil (vv. 45 - 80), Lorenzo di Durham (vv. 85 - 120) e S. Giovanni Crisostomo (vv. 125 - 208) intervengono per salvare Golia dal pericolo del matrimonio ammonendolo sui rischi insiti in esso.
Per maggior chiarezza i tre discorsi sono evidenziati con diverse colorazioni.
Il salto di numerazione nei versi è invece dovuto all'omissione di 16 strofe nel testo in mio possesso: sono grato a chi cortesemente sarà in grado di fornirmi questi versi in modo da completare il testo. |